Jakub Cybula
Historia Władysława Despeta
28 lutego br. w Gminnej Bibliotece Publicznej w Kłaju miało miejsce XXXV spotkanie Regionalnego Koła Historycznego „Zadora”. Tematem wydarzenia były losy wojenne Władysława Despeta, żołnierza dwóch narodów: Polski i Wielkiej Brytanii. Prelekcję prowadził jego bratankowie, noszący to samo imię, Pan Władysław Despet. Spotkanie składało się z dwóch części: pierwsza dotyczyła opowieści o życiu stryja, a druga prezentacji cennych pamiątek związanych z jego osobą.
Dalsza część artykułu pod reklamą.
Dzieciństwo i kariera wojskowa
Władysław Despet urodził się 29 lipca 1907 roku w Kłaju jako syn Wojciecha i Anny Despetów. Jego ojciec był majstrem ciesielskim i pracował na kolei, natomiast matka zajmowała się domem oraz sześciorgiem dzieci. Młody Władysław ukończył Szkołę Ekonomiczno-Handlową oraz Instytut Administracyjno-Gospodarczy w Krakowie. Po zakończeniu nauki zdecydował się na karierę wojskową w lotnictwie.
W 1928 roku został powołany do służby w 2 Pułku Lotniczym 121 Eskadry Myśliwskiej w Krakowie, a dwa lata później ukończył Szkołę Pilotów w Bydgoszczy. Następnie uczył się w Szkole Mechaników Samolotowych przy 6 Pułku Lotniczym we Lwowie. Przed wybuchem II wojny światowej przeniesiono go do Warszawy, gdzie jego eskadra weszła w skład Brygady Pościgowej Obrony Warszawy.
Po rozpoczęciu działań wojennych Władysław Despet brał udział w walkach obronnych Polski. Z dniem 17 września 1939 roku otrzymał rozkaz przekroczenia granicy z Rumunią i trafił do obozu internowanych. Udało mu się jednak uciec i dotrzeć do Konstancy, gdzie przyjął nowe nazwisko – Władysław Durski.
Pobyt we Francji i Wielkiej Brytanii
Po uzyskaniu paszportu oraz wizy do Syrii Władysław dotarł do Marsylii, gdzie został umieszczony w obozie przejściowym dla polskich żołnierzy. Warunki bytowe były tam trudne; panował głód a baraki nie zapewniały odpowiednich warunków sanitarno-epidemiologicznych.
Zgodnie z umową polsko-brytyjską z 1940 roku desygnowano grupę polskich pilotów do RAF-u. Do tej grupy należał również Pan Władysław, który pod koniec kwietnia opuścił Francję i przebywał na Wyspach Brytyjskich, gdzie rozpoczął szkolenie wojskowe.
Podczas swojego pobytu w Anglii przeszedł kilka etapów szkolenia lotniczego; był m.in. przydzielony do Dywizjonu Myśliwskiego oraz brał udział w ważnych operacjach bojowych podczas II wojny światowej.
Powroty po wojnie
Po zakończeniu działań wojennych pozostałe siły powietrzne polskie zostały rozwiązane, a Pan Władysław miał możliwość pozostania na stałe w Anglii lub pracy przy przemyśle lotniczym. Ostatecznie zdecydował się jednak na powrót do kraju, co miało miejsce 19 sierpnia 1947 roku.
Przez wiele lat pracował na rzecz mechanizacji rolnictwa aż do przejścia na emeryturę w 1967 roku. Życie osobiste Pana Władysława również było pełne wydarzeń; zawarzył małżeństwo z Bronisławą Kondratowicz z Braniewa w maju 1971 roku oraz doczekałem licznych wspomnień związanych ze swoją przeszłością aż do śmierci dnia 3 października 1981 roku.
Pamiątki po bohaterze
Podczas prelekcji uczestnicy mogli zobaczyć dokumenty związane z życiem i działalnością Władysława Despeta; fragmenty pamiętnika oraz zeszyt ze czasów nauki są świadectwem jego bogatego życia militarnego oraz osobistych doświadczeń. Na zakończenie spotkania odbyła się dyskusja dotycząca przedstawionych treści oraz ich znaczenia dla lokalnej społeczności.
AI
Dodaj komentarz